Meester Jeroen

Eén van de dingen waar ik elk jaar zelf naar uitkijk is het bezoek van een schrijver bij ons op school via de Schrijverscentrale. De reden daarvoor is simpel: ik ben zelf gek op lezen en ik kan uren luisteren naar schrijvers die over hun beroep vertellen. Intussen heb ik het vele malen meegemaakt dat een schrijver bij ons op school kwam vertellen en geen enkele keer heb ik me verveeld. En het mooie is dat dat voor de leerlingen net zo geldt.

Als je een schrijver op school wil halen, kun je terecht bij de Schrijverscentrale in Amsterdam. Deze organisatie koppelt schrijvers en scholen aan elkaar.

Waarom een schrijver op school?

Waarom zou je dat doen, een schrijver uitnodigen op school? Er zijn verschillende redenen voor te bedenken, maar de reden dat wij het op school al jaren doen is leesbevordering. We willen dat kinderen meer gaan lezen en minder achter hun schermpjes zitten en dat lukt ons door een schrijver uit te nodigen. Het is intussen zo’n vast proces, dat kinderen er ook alweer naar uitkijken als een schrijver wordt aangekondigd.

Van tevoren gaan we dan boeken van de schrijver lezen en we gaan daarover praten. We maken tekeningen, schrijven fragmenten bij de verhalen of maken boekendozen bij de boeken van de schrijver (dat zijn schoenendozen vol met spullen die bij een bepaald boek passen). Kortom: we zijn helemaal bezig met de boeken van de schrijver die op bezoek komt. Als de schrijver dan op school is, voelt het voor de kinderen heel erg vertrouwd en zo ontdekken ze ook dat lezen echt leuk kan zijn. Verhalen komen tot leven en in een verhaal kun je eigenlijk alles doen wat in het echt niet kan.

Schrijvers zijn geboren vertellers en ook leerkrachten hangen vaak aan hun lippen (tenzij ze stapels nakijkwerk weg gaan werken…)

Aan de slag met een thema

Af en toe hebben we budget over en sluit een schrijver heel goed aan bij ons thema. In dat geval kunnen we vaak ook op korte termijn nog een schrijver op bezoek krijgen. De Schrijverscentrale denkt overigens graag met ons mee en kan ons ook tips geven om het bezoek nog beter aan te laten sluiten.

Een schrijver zou je normaal gesproken vooral in de Kinderboekenweek of in de lees van het Voorleesontbijt uitnodigen, maar juist de rest van het jaar is het ook zo leuk om te doen (en bovendien heb je dan meer schrijvers tot je beschikking).

Kosten Schrijverscentrale

Er zijn wel kosten verbonden aan een schrijver op school uitnodigen. Die kosten zijn het voor ons zeker waard. Je krijgt ook subsidies en daar kan de Schrijverscentrale je ook nog in helpen. Het zou dus geen reden hoeven zijn om een schrijver niet op school uit te nodigen.

Reacties van leerlingen

De leerlingen zijn dus enthousiast. Zeker als ze van tevoren werk van de schrijver gelezen hebben en besproken hebben met jou als leerkracht en de rest van de klas. Ik merk zelf dat de meeste kinderen in de aanloop naar het bezoek en na het bezoek weer volop aan het lezen zijn. Schrijvers maken met hun enthousiasme toch iets los in kinderen wat ons en de ouders niet lukt. Dat is een kans die je moet grijpen. Kinderen kijken uit naar de schrijvers en vinden het vooral knap dat zij zulke verhalen kunnen verzinnen. De mooiste lessen komen van schrijvers die aan kinderen teruggeven dat ze dat ook zelf kunnen. Iedereen met een beetje fantasie of doorzettingsvermogen kan een schrijver worden.

Schrijverscentrale inschakelen

Wil je zelf ervaren hoe het is als kinderen enthousiast worden van schrijven en lezen? Schakel dan zelf de Schrijverscentrale in. Op hun website vind je alle informatie die je nodig hebt om tot een boeking te komen. Ook vind je er contactgegevens voor als je nog gerichte vragen hebt.

Signaalwoorden, nog nooit van gehoord? Met jou heel veel mensen niet. En toch vormen signaalwoorden de sleutel om een tekst echt goed te kunnen begrijpen! Technisch lezen is een eerste stap in het proces naar begrijpend lezen, maar signaalwoorden herkennen en hanteren is toch echt de tweede. Gek genoeg hoor je daar niemand over en wordt er op scholen nauwelijks tot geen aandacht aan signaalwoorden geschonken.

Daarom dit uitgebreide artikel over signaalwoorden.

Weinig kennis over het signaalwoord

Over begrijpend lezen (en luisteren) zijn boeken vol geschreven. Toch hoor je maar weinigen over het belang van een signaalwoord. De website www.begrijpendlezenoefenen.nl is een van de weinige websites die ik over het onderwerp signaalwoorden zag schrijven en vormde dan ook de belangrijkste bron voor deze tekst.

Net als de website www.begrijpendlezenoefenen.nl vind ik het belangrijk dat er meer stilgestaan wordt bij signaalwoorden. In de rest van dit artikel licht ik dat doe, geef ik voorbeelden van signaalwoorden en leg ik jou precies uit hoe je signaalwoorden herkent en met kinderen kan oefenen.

Voorbeeldtekst, vol met signaalwoorden

Lees de korte tekst hieronder eens.

Volgende week gaan we starten met onze themaweek over Oekraïne. Zo hopen we ten eerste kinderen kennis te laten maken met dit land, maar ten tweede hopen we ook geld op te halen om te doneren. Ten derde zien we de themaweek als mooie manier om weer samen te komen en de ouderbetrokkenheid te vergroten, bijvoorbeeld door samen van Oekraïense hapjes en drankjes te genieten tijdens de folklore-avond (16 juni).

De themaweek gaat maandag van start. We  beginnen maandag gelijk goed. In tegenstelling tot normaal, hebben we een continurooster. De kinderen eten op school, echter hoeven zij zelf niets mee te nemen. De oma van Natasha uit groep 4 heeft een specialiteitenrestaurant en komt met haar team kooklessen geven.

Een duidelijke tekst uit de nieuwsbrief van een basisschool. Maar zie je de vele signaalwoorden in de tekst? Door ieder afzonderlijk signaalwoord snapt de lezer de tekst. In de onderstaande versie heb ik de signaalwoorden dikgedrukt en onderstreept, zodat je kan zien hoeveel signaalwoorden er in een gewone ouderbrief al staan!

Volgende week gaan we starten met onze themaweek over Oekraïne. Zo hopen we ten eerste kinderen kennis te laten maken met dit land, maar ten tweede hopen we ook geld op te halen om te doneren. Ten derde zien we de themaweek als mooie manier om weer samen te komen en de ouderbetrokkenheid te vergroten, bijvoorbeeld door samen van Oekraïense hapjes en drankjes te genieten tijdens de folklore-avond (16 juni).

De themaweek gaat maandag van start. We  beginnen maandag gelijk goed. In tegenstelling tot normaal, hebben we een continurooster. De kinderen eten op school, echter hoeven zij zelf niets mee te nemen. De oma van Natasha uit groep 4 heeft een specialiteitenrestaurant en komt met haar team kooklessen geven.

Grote kans dat ik nog een paar signaalwoorden vergeten ben, maar alle dikgedrukte en  onderstreepte woorden zeggen iets. Ze voegen meer informatie aan de tekst doe dan je op basis van de woorden alleen zou zeggen. Het zijn signaalwoorden.

Wat zijn signaalwoorden?

Signaalwoorden helpen ons een tekst beter te begrijpen en de context ervan te gebruiken. Ze waarschuwen als het ware dat er in de tekst iets gaat komen. Het signaalwoord bijvoorbeeld geeft simpelweg aan dat er een voorbeeld aan gaat komen.

Dit is een eenvoudig voorbeeld van een signaalwoord, maar het is wel van belang dat kinderen het als zodanig zien. Je leest een tekst namelijk  heel anders wanneer je weet wat er komen gaat. Wees je door het signaalwoord bijvoorbeeld dat er een voorbeeld aan komt? Dan kun je je daar op voorbereiden en het volgende als voorbeeld tot je nemen.

Het woord echter is ook een mooi signaalwoord. Het geeft heel duidelijk een tegenstelling aan. In de zin: Ik ben gek op fietsen, echter ga ik graag met de bus naar school kun je het woord echter in die rol duidelijk zien.

Overzicht van signaalwoorden

Op www.begrijpendlezenoefenen.nl staan de signaalwoorden netjes uitgelegd, per categorie. Ik neem ze hieronder over, zodat je aan dit artikel een compleet overzicht hebt.

Signaalwoorden bij voorbeelden: bijvoorbeeld, voorbeeld, zoals, zo

Signaalwoorden bij tegenstellingen: maar, echter, tegenstelling, tegenover

Signaalwoorden bij opsommingen: en, ook, ten slotte, ten eerste, ten tweede enzovoorts

Signaalwoorden bij samenvoegingen: omdat, want, zodat, en

Signaalwoorden bij vergelijkingen: in vergelijking met, net als, net zoals, evenals, hetzelfde, anders dan

Signaalwoorden bij uitleg: dat blijkt uit, daarom, omdat, want namelijk

Signaalwoorden bij samenvattingen: samengevat, al met al, samenvattend, kortom

Signaalwoorden bij een conclusie: dus, tot slot, dat betekent, concluderend

Natuurlijk zijn dit niet alle signaalwoorden en kunnen ze soms ook nog iets anders verwoord zijn, zoals bij de signaalwoorden bij een conclusie, dat betekent ook dat houdt in kan zijn. Maar het idee is duidelijk, door deze signaalwoorden. Een tekst wordt met signaalwoorden duidelijker in zijn context en als lezer kun je meer met de info.

Waarom moeten jonge lezers signaalwoorden leren kennen?

Er zijn meerdere voordelen aan het herkennen van signaalwoorden op jonge leeftijd. Hieronder som ik ze kort op en daarna licht ik ze uitgebreider even toe.

• Met signaalwoorden krijg je voorkennis over een tekst en waar het heen gaat;
• Door signaalwoorden kun je de context van een tekst beter begrijpen;
• Begripsvorming van een tekst gaat sneller dankzij signaalwoorden;
• Door signaalwoorden kan een tekst minder makkelijk verkeerd worden  geïnterpreteerd;
• Signaalwoorden kun je op den duur ook zelf bewuster gaan inzetten als je een tekst schrijft.

Voorkennis door signaalwoorden

Als je door een signaalwoord achterhaalt wat er in de tekst gaat komen, kun je je daar al op aanpassen. Die voorkennis maakt het lezen makkelijker. Het is makkelijker een tekst tot je te nemen als je weet dat er een samenvatting of conclusie aan zit te komen. Ook kun je je makkelijker naar een tekst schikken als je weet wat er op je af gaat komen.

Heldere context door signaalwoorden

Soms kan een tekst dubbel geïnterpreteerd worden. Door signaalwoorden te gebruiken kan een schrijver de context ophelderen. Zo weet je in welk plaatje en in welke sfeer je de tekst moet lezen en kun je uiteindelijk de juiste conclusies trekken of de juiste punten uit de tekst leren.

Snelle begripsvorming dankzij signaalwoorden

Signaalwoorden zorgen ervoor dat je de context beter kan inschatten. Daardoor kun je ook sneller begrijpen wat de schrijver wil vertellen of bereiken. Die snelle begripsvorming is een van de grootste voordelen een signaalwoord.

Juiste interpretatie door een signaalwoord

Een signaalwoord zorgt er vanaf het begin voor dat je precies weet waar de tekst over gaat en waar die zal eindigen.

Zelf signaalwoorden gebruiken

Wie bekend is met signaalwoorden, zal die op termijn ook zelf  kunnen gaan  gebruiken. Als je een werkstuk maakt of een verslag moet schrijven, kun je de lezer helpen je tekst nog beter te begrijpen door heel bewust om te gaan met signaalwoorden. Iemand die dat goed beheerst, begrijpt teksten niet alleen beter, maar zal zelf ook sterkere teksten afleveren.

Conclusie

Signaalwoorden stonden centraal in dit artikel, omdat het belangrijk is dat kinderen het belang van een signaalwoord wordt uitgelegd en duidelijk gemaakt. Door op tijd een signaalwoord en de functie van signaalwoorden in een tekst te snappen, kunnen kinderen niet alleen beter worden in het begrijpend lezen, maar zullen ze ook veel beter in staat zijn zelf teksten te schrijven.

Jongeren lezen niet graag en daar heeft uitgeverij Kluitman iets op bedacht: korte, spannende boeken voor jongeren vanaf een jaar of 12. Intussen zijn er al tientallen Kluitman novelles op de markt. Deze young adults boeken vinden gretig aftrek onder de doelgroep, maar ook volwassenen mogen de boeken graag lezen.

Dit zijn, naar mijn mening, de 6 leukste Kluitman novelles van dit moment en tevens enkele van de beste young adults boeken geschreven voor kinderen.

Op de vlucht – Natasza Tardio

Leo Dehler (hussel die letters maar eens goed door elkaar) is een gevreesde crimineel en de vader van Deyan. Deyan is het vriendje van Sanne. Aangezien de vader van Sanne in het vastgoed zit en stevige banden met Leo heeft, is dat een gevoelige situatie. Zeker als blijkt dat de politie bezig is Leo Dehler op te pakken en er een mol bij de politie zit.

Sanne en Deyan zijn smoorverliefd op elkaar, maar is hun liefde bestand tegen hun vaders?

Een spannende young adult thriller van formaat. In dit verhaal zijn meerdere personages die aan bod komen en vrij goed uitgewerkt worden. Ik vermoed dat ze de jonge lezers aanspreken en voor veel spanning zorgen.

Dochter van de onderwereld – Theo-Henk Streng

Ook in Dochter van de onderwereld van Theo-Henk Streng speelt de criminele wereld een belangrijke rol. Jaap Verdonk is de vader van Nikki en van hem weet iedereen dat hij een grote crimineel is. Maar als Jaap op klaarlichte dag vermoord wordt, beseft Nikki pas in wat voor wereldje haar vader al die tijd de hoofdrol heeft gespeeld. Ze moet nu zelf ook vrezen voor haar leven en dat van haar moeder, want de onderwereld van Rotterdam zit achter informatie aan die haar vader ergens had.

Dochter van de onderwereld is een van de beste young adults boeken die ik de afgelopen jaren gelezen heb. Dat komt omdat Streng zijn personages goed uitwerkt en je aan het einde van ieder hoofdstuk dwingt om verder te lezen. Je hebt te doen met Nikki en wil graag weten wie haar vader vermoord heeft.

Een zeer goed boek dat absoluut in de smaak zal vallen bij jonge lezers (en hun ouders).

Undercover – Eva Burgers

Nog een boek met een crimineel tintje. Alleen is het hier geen vader die criminele trekjes vertoond, zoals bij Dochter van de onderwereld en Op de vlucht. Hier is het Ivar, het vriendje van hoofdpersoon Amy. Amy betrapt hem als hij na een inbraak met dodelijke afloop een huis verlaat en heeft er moeite mee hem hiermee te confronteren.

Uiteraard heeft Ivar zijn zegje klaar, maar is hij te vertrouwen?

Een goede ya thriller waar je zelf ook heen en weer wordt geslingerd in emoties. Want wie geloof je in zo’n situatie?

Maar ik ben jou niet – Nadine Swagerman

Jamie is zestien jaar en wordt uit huis geplaatst, omdat haar moeder niet meer voor haar kon zorgen. Toch heeft Jamie erg veel moeite om te aarden. De familie Mulder is goed voor haar, maar Jamie zit zelf aardig in de knoop.

Het lukt Jamie dan ook niet goed om het verleden los te laten. Daarbij hoort ze een raar geluid dat de anderen niet lijken te horen en denkt ze dat er iemand rond het huis loopt. Zal haar verleden haar inhalen?

In deze thriller kruip je in het hoofd van Jamie en heb je ook erg met haar te doen. De plottwist zal een jonge lezer niet snel aan zien komen en is één van de redenen dat ik dit boek graag  gelezen heb. Daarnaast is het vooral een spannende young adult thriller die je tussendoor even weg kunt lezen.

Opgepast! – Jennefer Mellink

Benthe is een vrij normaal meisje van zestien jaar en leidt een lekker leven. Ze houdt van haar vriendinnen, is druk met school, werk en jongens. Ze weet echter niet dat iemand haar nauwlettend in de gaten houdt. Iemand die niet al teveel goed in de zin heeft.

Dit verhaal gaat over stalking en zit verdraaid goed in elkaar. Je mag Benthe echt en gunt haar dat het stalken stopt en ze goed uit de situatie komt, maar eigenlijk ben je ook wel benieuwd hoe het gaat als het even niet lekker afloopt.

Jennefer Mellink is een auteur die precies weet hoe ze de doelgroep tot lezen aan moet zetten!

De verleiding – Stine Jensen

Noor is verslaafd. Verslaafd aan haar telefoon. Ze volgt haar vrienden op Instagram en is echt bang om iets te missen. Haar moeder vindt dat ze teveel met haar telefoon bezig is en stuurt haar naar een afkickkliniek. Terwijl haar vriendinnen op vakantie gaan en de leukste kiekjes delen, zit zij in Ommen. Erger nog… ze moet haar telefoon inleveren en voor een week de natuur in.

Ze komt hier Rowan tegen, die gameverslaafd is. De twee krijgen een bijzondere band, maar het verhaal zit ook vol met mooie en verrassende wendingen.

Een heel goed verhaal van Stine Jensen voor deze tijd, waarin verslaving aan telefoons en games aan de orde van de dag is.

Conclusie

Het lukt de auteurs Natasza Tardio, Theo-Henk Streng, Eva Burgers, Nadine Swagerman, Jennefer Mellink en Stine Jensen om een mooi boek af te leveren voor een publiek dat moeilijk tot lezen aan te zetten is. Maar ik weet zeker dat als een tiener eenmaal aan deze young adults boeken begonnen is, hij of zij zeker tot lezen over te halen is. En als de tiener in kwestie het boek uit heeft, is het voor de ouders vechten wie de volgende is die het mag gaan lezen.