Lezen voor de lijst: kort maar krachtig
Lezen voor de lijst, voor de één een verademing, voor de ander een gruwel. Vind jij het niet erg om te lezen voor de lijst? Dan maakt het jou niet uit wat voor boeken je onder je neus krijgt. Heb je een hekel aan lezen en doe je het puur omdat het moet? Dan heb ik hier een leuk rijtje voor je. Dit zijn zeer korte, maar uiterst krachtige boeken die je kunt lezen voor de lijst. De verhalen zijn niet alleen kort, maar ook nog eens boeiend. Grote kans dat je hierna anders gaat denken over lezen!
Lezen voor de lijst
Als je in het voortgezet onderwijs zit, moet je gaan lezen voor de lijst. Zo heet het. Je moet namelijk een bepaald aantal boeken lezen die door docenten zijn goedgekeurd. Die lijst verandert nogal en er zijn verschillende lijsten, afhankelijk van het niveau dat je doet. De boeken op de leeslijst wisselen nogal eens. Zo zijn er boeken die al veertig jaar op de lijst staan (gaat de lijst zolang terug, eigenlijk?) en boeken die net nieuw zijn. Dat is fijn, want zo is er voor iedereen wel wat te vinden.
De lijst kan overigens ook op schoolniveau aangepast worden. De meeste docenten zijn geneigd om veel boeken toe te voegen, zolang leerlingen maar willen lezen. Staat je boek dus niet op de lijst, vraag dan altijd even of het wel mee kan tellen.
Dochter van de onderwereld (opgroeien tussen criminelen)
Kort, maar krachtig. Zo wordt het boek Dochter van de onderwereld van Theo-Henk Streng door meerdere recensies genoemd. Het verhaal is krachtig. Het gaat over de vijftienjarige Nikki Verdonk wiens vader een beruchte crimineel is. Als hij wordt geliquideerd is ook Nikki haar leven niet meer zeker. Een zeer spannend verhaal met veel actie en plotwendingen. Je wordt als lezer steeds op het verkeerde been gezet. En hoewel het verhaal stof biedt voor een dramaserie, beslaat het nog geen 100 bladzijden.
Koop Dochter van de onderwereld via bol.com
De grot (leraar wordt smokkelaar)
De Grot van Tim Krabbé is ook een heel kort boek dat toch een heel verhaal vertelt. Hoewel het in 1997 verscheen, is het nog steeds actueel en wordt het ook voor de lijst nog veel gelezen. Dat komt omdat het een spannend verhaal is. Er zit liefde in, maar ook criminaliteit. Het verhaal gaat over Egon Wagter. Hij was leraar, maar is nu smokkelaar geworden. In opdracht van zijn jeugdvriend Axel van de Graaf – die nu een grote crimineel is geworden – moet Egon drugs smokkelen naar een Aziatisch land. Dat is een groot risico, want de straffen hier zijn niet mals.
Animal Farm (al jaren te lezen voor de lijst)
Een klassieker mag je Animal Farm van George Orwell zeker noemen. Pittig ook, want het is niet het makkelijkste boek om doorheen te komen. In het verhaal is de boerderij waar het zich allemaal afspeelt, eigenlijk een metafoor voor de wereld. Het is een satirisch verhaal over een groep dieren die er klaar mee is om als slaven voor de mensen te moeten werken. Ze komen in opstand. Maar als ze het roer eenmaal hebben omgegooid, is het maar de vraag of het er echt beter van is geworden. Eigenlijk verwijst dit boek voortdurend naar de revolutie in de Sovjet-Unie (nu Rusland) en is het dus ook lekker leesvoer voor jongeren die meer over de geschiedenis willen lezen.
Heb je die interesse niet? Dan kun je het lezen voor de lijst, want het boek beslaat slechts 112 bladzijden.
Wat we niet zeggen (LHBTAQI+)
Een boek dat nog niet op de lijst staat, maar er ongetwijfeld snel op komt te staan, is Wat we niet zeggen van Nadine Swagerman. Het verhaal bevat veel LHBTAQI+ en is dus helemaal passend in deze tijd. Tobias verhuist naar de andere kant van het land, nadat zijn vader is overleden. Hij ontmoet hier een aantrekkelijke jongen op wie hij verliefd wordt. Zijn nieuwe vrienden waarschuwen hem echter voor deze Jones. Tobias weet niet wie hij moet geloven en wil zijn nieuwsgierigheid naar Jones volgen. Maar Tobias draagt ook een geheim met zich mee.
Lekker lezen voor de lijst? Deze Kluitman novelle is slechts 112 bladzijdes.
Koop Wat we niet zeggen via bol.com
Het gouden ei (spannende verdwijningszaak)
Tim Krabbé is goed vertegenwoordigd in deze lijst. Het gouden ei is namelijk ook van hem en een veel gelezen boek voor de lijst. Het verhaal gaat over een vermissing en het leven na die vermissing. Het wordt vanuit twee perspectieven verteld: dat van Rex, wiens vriendin verdwijnt bij een Frans tankstation en dat van Raymond, de man die deze vriendin ontvoerde. Raymond, een leraar, worstelde namelijk met gevoelens en heeft daar uiting aan gegeven.
Een zinderend verhaal, dat ook nog eens verfilmd werd, en je in korte tijd uit kan hebben. Het boek telt 98 bladzijdes.
Koop Het gouden ei via bol.com
Lekker lezen voor de lijst
Met deze titels hoop ik je een leuk voorzetje gegeven te hebben om te gaan lezen voor de lijst. Natuurlijk zijn er veel meer korte boeken te vinden. Staat een boek niet op de lijst, maar wil je het heel graag lezen? Grote kans dat dat gewoon mag, maar overleg het wel altijd even met je docent. Veel (en vooral kort) leesplezier gewenst!
Tip: nodig ook eens een schrijver in de klas uit via de Schrijverscentrale. Grote kans dat het leesplezier alleen maar groter wordt.
Signaalwoorden in teksten: leer ze allemaal kennen!
Signaalwoorden, nog nooit van gehoord? Met jou heel veel mensen niet. En toch vormen signaalwoorden de sleutel om een tekst echt goed te kunnen begrijpen! Technisch lezen is een eerste stap in het proces naar begrijpend lezen, maar signaalwoorden herkennen en hanteren is toch echt de tweede. Gek genoeg hoor je daar niemand over en wordt er op scholen nauwelijks tot geen aandacht aan signaalwoorden geschonken.
Daarom dit uitgebreide artikel over signaalwoorden.
Weinig kennis over het signaalwoord
Over begrijpend lezen (en luisteren) zijn boeken vol geschreven. Toch hoor je maar weinigen over het belang van een signaalwoord. De website www.begrijpendlezenoefenen.nl is een van de weinige websites die ik over het onderwerp signaalwoorden zag schrijven en vormde dan ook de belangrijkste bron voor deze tekst.
Net als de website www.begrijpendlezenoefenen.nl vind ik het belangrijk dat er meer stilgestaan wordt bij signaalwoorden. In de rest van dit artikel licht ik dat doe, geef ik voorbeelden van signaalwoorden en leg ik jou precies uit hoe je signaalwoorden herkent en met kinderen kan oefenen.
Voorbeeldtekst, vol met signaalwoorden
Lees de korte tekst hieronder eens.
Volgende week gaan we starten met onze themaweek over Oekraïne. Zo hopen we ten eerste kinderen kennis te laten maken met dit land, maar ten tweede hopen we ook geld op te halen om te doneren. Ten derde zien we de themaweek als mooie manier om weer samen te komen en de ouderbetrokkenheid te vergroten, bijvoorbeeld door samen van Oekraïense hapjes en drankjes te genieten tijdens de folklore-avond (16 juni).
De themaweek gaat maandag van start. We beginnen maandag gelijk goed. In tegenstelling tot normaal, hebben we een continurooster. De kinderen eten op school, echter hoeven zij zelf niets mee te nemen. De oma van Natasha uit groep 4 heeft een specialiteitenrestaurant en komt met haar team kooklessen geven.
Een duidelijke tekst uit de nieuwsbrief van een basisschool. Maar zie je de vele signaalwoorden in de tekst? Door ieder afzonderlijk signaalwoord snapt de lezer de tekst. In de onderstaande versie heb ik de signaalwoorden dikgedrukt en onderstreept, zodat je kan zien hoeveel signaalwoorden er in een gewone ouderbrief al staan!
Volgende week gaan we starten met onze themaweek over Oekraïne. Zo hopen we ten eerste kinderen kennis te laten maken met dit land, maar ten tweede hopen we ook geld op te halen om te doneren. Ten derde zien we de themaweek als mooie manier om weer samen te komen en de ouderbetrokkenheid te vergroten, bijvoorbeeld door samen van Oekraïense hapjes en drankjes te genieten tijdens de folklore-avond (16 juni).
De themaweek gaat maandag van start. We beginnen maandag gelijk goed. In tegenstelling tot normaal, hebben we een continurooster. De kinderen eten op school, echter hoeven zij zelf niets mee te nemen. De oma van Natasha uit groep 4 heeft een specialiteitenrestaurant en komt met haar team kooklessen geven.
Grote kans dat ik nog een paar signaalwoorden vergeten ben, maar alle dikgedrukte en onderstreepte woorden zeggen iets. Ze voegen meer informatie aan de tekst doe dan je op basis van de woorden alleen zou zeggen. Het zijn signaalwoorden.
Wat zijn signaalwoorden?
Signaalwoorden helpen ons een tekst beter te begrijpen en de context ervan te gebruiken. Ze waarschuwen als het ware dat er in de tekst iets gaat komen. Het signaalwoord bijvoorbeeld geeft simpelweg aan dat er een voorbeeld aan gaat komen.
Dit is een eenvoudig voorbeeld van een signaalwoord, maar het is wel van belang dat kinderen het als zodanig zien. Je leest een tekst namelijk heel anders wanneer je weet wat er komen gaat. Wees je door het signaalwoord bijvoorbeeld dat er een voorbeeld aan komt? Dan kun je je daar op voorbereiden en het volgende als voorbeeld tot je nemen.
Het woord echter is ook een mooi signaalwoord. Het geeft heel duidelijk een tegenstelling aan. In de zin: Ik ben gek op fietsen, echter ga ik graag met de bus naar school kun je het woord echter in die rol duidelijk zien.
Overzicht van signaalwoorden
Op www.begrijpendlezenoefenen.nl staan de signaalwoorden netjes uitgelegd, per categorie. Ik neem ze hieronder over, zodat je aan dit artikel een compleet overzicht hebt.
Signaalwoorden bij voorbeelden: bijvoorbeeld, voorbeeld, zoals, zo
Signaalwoorden bij tegenstellingen: maar, echter, tegenstelling, tegenover
Signaalwoorden bij opsommingen: en, ook, ten slotte, ten eerste, ten tweede enzovoorts
Signaalwoorden bij samenvoegingen: omdat, want, zodat, en
Signaalwoorden bij vergelijkingen: in vergelijking met, net als, net zoals, evenals, hetzelfde, anders dan
Signaalwoorden bij uitleg: dat blijkt uit, daarom, omdat, want namelijk
Signaalwoorden bij samenvattingen: samengevat, al met al, samenvattend, kortom
Signaalwoorden bij een conclusie: dus, tot slot, dat betekent, concluderend
Natuurlijk zijn dit niet alle signaalwoorden en kunnen ze soms ook nog iets anders verwoord zijn, zoals bij de signaalwoorden bij een conclusie, dat betekent ook dat houdt in kan zijn. Maar het idee is duidelijk, door deze signaalwoorden. Een tekst wordt met signaalwoorden duidelijker in zijn context en als lezer kun je meer met de info.
Waarom moeten jonge lezers signaalwoorden leren kennen?
Er zijn meerdere voordelen aan het herkennen van signaalwoorden op jonge leeftijd. Hieronder som ik ze kort op en daarna licht ik ze uitgebreider even toe.
- Met signaalwoorden krijg je voorkennis over een tekst en waar het heen gaat;
- Door signaalwoorden kun je de context van een tekst beter begrijpen;
- Begripsvorming van een tekst gaat sneller dankzij signaalwoorden;
- Door signaalwoorden kan een tekst minder makkelijk verkeerd worden geïnterpreteerd;
- Signaalwoorden kun je op den duur ook zelf bewuster gaan inzetten als je een tekst schrijft.
Voorkennis door signaalwoorden
Als je door een signaalwoord achterhaalt wat er in de tekst gaat komen, kun je je daar al op aanpassen. Die voorkennis maakt het lezen makkelijker. Het is makkelijker een tekst tot je te nemen als je weet dat er een samenvatting of conclusie aan zit te komen. Ook kun je je makkelijker naar een tekst schikken als je weet wat er op je af gaat komen.
Heldere context door signaalwoorden
Soms kan een tekst dubbel geïnterpreteerd worden. Door signaalwoorden te gebruiken kan een schrijver de context ophelderen. Zo weet je in welk plaatje en in welke sfeer je de tekst moet lezen en kun je uiteindelijk de juiste conclusies trekken of de juiste punten uit de tekst leren.
Snelle begripsvorming dankzij signaalwoorden
Signaalwoorden zorgen ervoor dat je de context beter kan inschatten. Daardoor kun je ook sneller begrijpen wat de schrijver wil vertellen of bereiken. Die snelle begripsvorming is een van de grootste voordelen een signaalwoord.
Juiste interpretatie door een signaalwoord
Een signaalwoord zorgt er vanaf het begin voor dat je precies weet waar de tekst over gaat en waar die zal eindigen.
Zelf signaalwoorden gebruiken
Wie bekend is met signaalwoorden, zal die op termijn ook zelf kunnen gaan gebruiken. Als je een werkstuk maakt of een verslag moet schrijven, kun je de lezer helpen je tekst nog beter te begrijpen door heel bewust om te gaan met signaalwoorden. Iemand die dat goed beheerst, begrijpt teksten niet alleen beter, maar zal zelf ook sterkere teksten afleveren.
Conclusie
Signaalwoorden stonden centraal in dit artikel, omdat het belangrijk is dat kinderen het belang van een signaalwoord wordt uitgelegd en duidelijk gemaakt. Door op tijd een signaalwoord en de functie van signaalwoorden in een tekst te snappen, kunnen kinderen niet alleen beter worden in het begrijpend lezen, maar zullen ze ook veel beter in staat zijn zelf teksten te schrijven.
