taal
Lezen voor de lijst: kort maar krachtig
Lezen voor de lijst, voor de één een verademing, voor de ander een gruwel. Vind jij het niet erg om te lezen voor de lijst? Dan maakt het jou niet uit wat voor boeken je onder je neus krijgt. Heb je een hekel aan lezen en doe je het puur omdat het moet? Dan heb ik hier een leuk rijtje voor je. Dit zijn zeer korte, maar uiterst krachtige boeken die je kunt lezen voor de lijst. De verhalen zijn niet alleen kort, maar ook nog eens boeiend. Grote kans dat je hierna anders gaat denken over lezen!
Lezen voor de lijst
Als je in het voortgezet onderwijs zit, moet je gaan lezen voor de lijst. Zo heet het. Je moet namelijk een bepaald aantal boeken lezen die door docenten zijn goedgekeurd. Die lijst verandert nogal en er zijn verschillende lijsten, afhankelijk van het niveau dat je doet. De boeken op de leeslijst wisselen nogal eens. Zo zijn er boeken die al veertig jaar op de lijst staan (gaat de lijst zolang terug, eigenlijk?) en boeken die net nieuw zijn. Dat is fijn, want zo is er voor iedereen wel wat te vinden.
De lijst kan overigens ook op schoolniveau aangepast worden. De meeste docenten zijn geneigd om veel boeken toe te voegen, zolang leerlingen maar willen lezen. Staat je boek dus niet op de lijst, vraag dan altijd even of het wel mee kan tellen.
Dochter van de onderwereld (opgroeien tussen criminelen)
Kort, maar krachtig. Zo wordt het boek Dochter van de onderwereld van Theo-Henk Streng door meerdere recensies genoemd. Het verhaal is krachtig. Het gaat over de vijftienjarige Nikki Verdonk wiens vader een beruchte crimineel is. Als hij wordt geliquideerd is ook Nikki haar leven niet meer zeker. Een zeer spannend verhaal met veel actie en plotwendingen. Je wordt als lezer steeds op het verkeerde been gezet. En hoewel het verhaal stof biedt voor een dramaserie, beslaat het nog geen 100 bladzijden.
Koop Dochter van de onderwereld via bol.com
De grot (leraar wordt smokkelaar)
De Grot van Tim Krabbé is ook een heel kort boek dat toch een heel verhaal vertelt. Hoewel het in 1997 verscheen, is het nog steeds actueel en wordt het ook voor de lijst nog veel gelezen. Dat komt omdat het een spannend verhaal is. Er zit liefde in, maar ook criminaliteit. Het verhaal gaat over Egon Wagter. Hij was leraar, maar is nu smokkelaar geworden. In opdracht van zijn jeugdvriend Axel van de Graaf – die nu een grote crimineel is geworden – moet Egon drugs smokkelen naar een Aziatisch land. Dat is een groot risico, want de straffen hier zijn niet mals.
Animal Farm (al jaren te lezen voor de lijst)
Een klassieker mag je Animal Farm van George Orwell zeker noemen. Pittig ook, want het is niet het makkelijkste boek om doorheen te komen. In het verhaal is de boerderij waar het zich allemaal afspeelt, eigenlijk een metafoor voor de wereld. Het is een satirisch verhaal over een groep dieren die er klaar mee is om als slaven voor de mensen te moeten werken. Ze komen in opstand. Maar als ze het roer eenmaal hebben omgegooid, is het maar de vraag of het er echt beter van is geworden. Eigenlijk verwijst dit boek voortdurend naar de revolutie in de Sovjet-Unie (nu Rusland) en is het dus ook lekker leesvoer voor jongeren die meer over de geschiedenis willen lezen.
Heb je die interesse niet? Dan kun je het lezen voor de lijst, want het boek beslaat slechts 112 bladzijden.
Wat we niet zeggen (LHBTQI+)
Een boek dat nog niet op de lijst staat, maar er ongetwijfeld snel op komt te staan, is Wat we niet zeggen van Nadine Swagerman. Het verhaal bevat veel LHBTAQI+ en is dus helemaal passend in deze tijd. Tobias verhuist naar de andere kant van het land, nadat zijn vader is overleden. Hij ontmoet hier een aantrekkelijke jongen op wie hij verliefd wordt. Zijn nieuwe vrienden waarschuwen hem echter voor deze Jones. Tobias weet niet wie hij moet geloven en wil zijn nieuwsgierigheid naar Jones volgen. Maar Tobias draagt ook een geheim met zich mee.
Lekker lezen voor de lijst? Deze Kluitman novelle is slechts 112 bladzijdes.
Koop Wat we niet zeggen via bol.com
Het gouden ei (spannende verdwijningszaak)
Tim Krabbé is goed vertegenwoordigd in deze lijst. Het gouden ei is namelijk ook van hem en een veel gelezen boek voor de lijst. Het verhaal gaat over een vermissing en het leven na die vermissing. Het wordt vanuit twee perspectieven verteld: dat van Rex, wiens vriendin verdwijnt bij een Frans tankstation en dat van Raymond, de man die deze vriendin ontvoerde. Raymond, een leraar, worstelde namelijk met gevoelens en heeft daar uiting aan gegeven.
Een zinderend verhaal, dat ook nog eens verfilmd werd, en je in korte tijd uit kan hebben. Het boek telt 98 bladzijdes.
Koop Het gouden ei via bol.com
Lekker lezen voor de lijst
Met deze titels hoop ik je een leuk voorzetje gegeven te hebben om te gaan lezen voor de lijst. Natuurlijk zijn er veel meer korte boeken te vinden. Staat een boek niet op de lijst, maar wil je het heel graag lezen? Grote kans dat dat gewoon mag, maar overleg het wel altijd even met je docent. Veel (en vooral kort) leesplezier gewenst!
Tip: nodig ook eens een schrijver in de klas uit via de Schrijverscentrale. Grote kans dat het leesplezier alleen maar groter wordt.
Herkomst spreekwoord “Je pappenheimers kennen”
Misschien herken je het wel: een spreekwoord dat steeds maar te binnen schiet. Je gebruikt het zo vaak dat je zo’n beetje de ambassadeur van dat spreekwoord begint te worden. Dat had ik een hele tijd met het spreekwoord “Je pappenheimers kennen”. Hoewel ik goed wist wat het betekende (in mijn context van de klassensituatie: je moet weten wie je in de gaten moet houden, omdat ik weet wat voor vlees ik in de kuip heb), had ik geen idee waar het vandaan kwam.
Dat interesseerde me eigenlijk ook helemaal niet, tot ik afgelopen zomer in de auto naar Oostenrijk zat en door de Zuid-Duitse regio Beieren langs een stukje dat Pappenheim heette reed.
Die avond, toen we eenmaal in ons hotel gesetteld waren en met een wit wijntje uitkeken over de bergtoppen, kon ik het niet nalaten wat research te doen. Het resultaat is dat ik nu niet alleen het spreekwoord gebruik, maar ook de herkomst ervan weet. Ik ben een echte ambassadeur geworden.
Toneelstuk
De eerste keer dat het gezegde “Ik ken mijn pappenheimers” gebruikt werd was in een toneelstuk over de Dertigjarige Oorlog (die duurde van 1618 tot 1648) van Friedrick von Schiller (een bekende toneelschrijver uit die tijd, maar ook een dichter en filosoof). Het toneelstuk van Von Schiller heette Wallensteins Tod (de dood van Wallenstein) en gaat over graaf Zu Pappenheim. Hij leefde van 1594 tot 1632 en was een aanvoerder in de Dertigjarige Oorlog.
In het toneelstuk ging het om baron Wallenstein, die – net als graaf Zu Pappenheim – een leger aanvoerde. Generaal Wallenstein kreeg allerlei beschuldigingen naar zijn hoofd geslingerd en zou met de vijand samenwerken.
Graaf Zu Pappenheim trok zich daar niets van aan en hielp Wallenstein. Hij vertrouwde Wallenstein volkomen. Wallenstein was daar zo blij om dat hij (in het toneelstuk) uitriep: “Daaraan herken ik mijn Pappenheimer!”
Gebruik “Ik ken mijn Pappenheimers”
De uitdrukking “Ik ken mijn Pappenheimers” wordt tegenwoordig zowel vertederend als ironisch bedoeld. In een situatie van drukke kinderen kan bijvoorbeeld worden gezegd: “Ach, ze zijn wat lawaaiig, maar ik ken mijn pappenheimers. Als ze straks uitgespeeld zijn, kunnen ze weer rustig aan het werk.”
Maar het kan ook ironisch bedoeld zijn, zoals: “Denk je dat Irma haar kamer echt heeft opgeruimd? Nou, ik ken mijn Pappenheimers…” Voor wie de ironie ontgaat: in deze situatie heeft Irma haar kamer dus niet opgeruimd.
Gebruik jij dit gezegde ook vaak? Dan ben ik benieuwd naar de context!
