Haal het beste uit close reading

Close reading is de nieuwste hype in onderwijsland. Het is een manier om begrijpend lezen naar een hoger level te tillen en ik heb de resultaten er zelf van mogen zien. Sinds de kerstvakantie ben ik begonnen met close reading en in de afgelopen maanden heb ik (na het thuisonderwijs) ingezet op een verdieping ervan. Ik merk dat kinderen gigantisch zijn gegroeid in begrijpend lezen en met veel meer aandacht een tekst tot zich nemen. Daarom wil ik in dit artikel graag mijn bevindingen met je delen en je op weg helpen om net zo succesvol te zijn.

Theorie

Close reading betekent dat je gerichter gaat lezen. In plaats van dat je een tekst leest en dan pas gaat kijken naar wat je ermee moet doen, ga je een tekst meerdere keren lezen. Elke keer heb je een ander leesdoel. Zo lees je de eerste keer om de inhoud te bepalen, kijk je de tweede keer naar de achterliggende gedachte van de auteur, de derde keer naar feiten en meningen en een vierde keer om de betekenis van moeilijke woorden te herleiden. Uiteraard ben je er vrij in om de volgorde van die leesdoelen zelf te bepalen. Die kan ook van tekst tot tekst verschillen. Het idee is dat kinderen zo gerichter een tekst gaan lezen. Het lezen van de tekst is niet meer het doel voor kinderen, maar het speuren naar de juiste informatie wel.

Vervolgens gaan kinderen actief en in groepjes aan de slag met de ontleding van de tekst. Ze kleden de tekst als het ware helemaal uit. Ze halen er feiten en meningen uit, stellen zelf vragen op en nemen een standpunt in. Zo kunnen ze gaan discussiëren, maar hebben ze ook argumenten voor en tegen verkent. Dat maakt een les begrijpend lezen een stuk rijker dan het zomaar lezen van een tekst. Wat mij betreft past dit dan ook prima bij een les in de 21^e eeuw.

Wil je meer weten over wat close reading is? Lees dan zeker het boek Close Reading van Diane Lapp. Dat boek heeft mij veel inzichten verschaft.

Leesdoelen vaststellen

Tijd om te beginnen. Je gaat je klas een aantal rondes een tekst laten lezen. Daarbij staat elke ronde een ander leesdoel centraal. Welke leesdoelen dat zijn bepaal je als leerkracht aan de hand van de tekst. Mijn ervaring is dat drie tot vier doelen (dus drie tot vier keer de tekst lezen) genoeg is. Voor sommigen al teveel, maar je moet ze ergens prikkelen.

Welke doelen zijn er zoal?

• Wat is het onderwerp van de tekst en wat weet je er al van?
• Wil de schrijver je iets vertellen, verkopen, overhalen, overtuigen? Wat wil de schrijver?
• Zitten er meningen en feiten in het verhaal? Arceer ze!
• Welke woorden ken je niet? Kun je de betekenis uit de tekst halen? Uit plaatjes? Uit beschrijvingen? Uit delen van het woord?
• Zijn er signaalwoorden die iets over het verloop van de tekst zegen?
• Wat kun je zeggen over de opbouw van de tekst? Inleiding, kern, slot? Of kiest de schrijver ervoor anders te beginnen? Waarom deed de schrijver dat?
• Zijn er afbeeldingen gebruikt? Zo ja, steunen die het verhaal? Hoe doen ze dat?
• Kun je het verhaal/ de tekst in je eigen woorden navertellen?

Instructie

Als je begint met close reading is het heel belangrijk om zelf het goede voorbeeld te geven. Modelen dus. Dat kun je doen aan de hand van een kortere tekst. Lees deze duidelijk voor en vertel ook welke doelen je elke voorleessessie wil bereiken. Laat zien dat het je lukt door erover na te denken of erover te praten, maar laat ook vooral zien wat niet lukt (leren fouten maken, leren dat je niet alles in één keer goed hoeft te hebben).

Verwerking

Er zijn meerdere vormen om een tekst te verwerken. Je kunt vragen stellen en die beantwoorden, maar leerzamer is het als kinderen de tekst echt moeten gaan gebruiken. Denk daarom aan een discussie die ze moeten gaan voeren aan de hand van een stelling (die jij als leerkracht bedenkt op basis van een tekst). Ze moeten argumenten hebben voor en tegen, om hun mening te kunnen onderbouwen. Je kan ze ook een mening opleggen die ze dan moeten gaan verdedigen. Zo leren ze meer over argumenten kennen.

Presentaties willen ook helpen, al kan dat soms wat omslachtig zijn. Maar een mooie quiz via Kahoot over de inhoud – waar punten bij te verdienen zijn – doet ook al wonderen. Zeker bij de verwerking wil het laten maken van zo’n quiz helpen. Kinderen draaien de rollen om. In plaats van dat ze een toets maken die door jou wordt opgelegd, geven ze vorm aan het creëren van een eigen toets. En dat betekent dat ze heel ver boven de tekst moeten staan!

Conclusie

Ik ben erg enthousiast over close reading. Het maakt dat kinderen net even wat beter naar een tekst gaan kijken en zichzelf naar een hoger level tillen. Hogere scores op de Cito-toetsen voor begrijpend lezen zijn natuurlijk mooi meegenomen, maar nog fijner is het dat ik kinderen dit heb kunnen meegeven.